مقدمه

به طور کلی شیوع بیماری‌های شدید و جدی می‌تواند گله‌های تجاری را تحت شعاع خود قرار دهد و از سوی دیگر به واسطه اعمال محدودیت‌های تجاری و از دست دادگی صادرات می‌تواند بر اقتصاد تاثیر بگذارد. نیوکاسل (NDV) یک بیماری حاد و ویروسی است که به سرعت گسترش و توسعه می‌یابد و می‌تواند طیور اهلی مرغ و بوقلمون و سایر طیور دیگر را تحت تاثیر قرار دهد. به طور کلی بیماری نیوکاسل توسط یک ویروس به نام پارامیکسو ویریده ایجاد می‌شود و این بیماری برای اولین بار در سال ۱۹۲۷ میلادی در کشور انگلستان و شهر نیوکاسل که شهری در کنار رودخانه تاین می‌باشد مشاهده شد و نام این شهر بر روی این بیماری گذاشته شد. میزان بیماری‌زایی سویه‌های فعال و موثر در ایجاد بیماری نیوکاسل متغیر می‌باشد و در سطح وسیعی با برخی از عوامل وابستگی دارد که از آن جمله می‌توان به مواردی از قبیل میزبان، نوع ویروس، مقدار ویروس در معرض طیور اشاره نمود. این بیماری تا حدودی با بیماری آنفولانزا در طیور مشابهت دارد و جوجه‌ها نسبت به این بیماری حساسیت زیادی را از خود نشان می‌دهند. این در حالی است که اردک‌ها و غازها نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند ولی بروز این بیماری در آنها همراه با بروز برخی از علائم بالینی برای همان سویه از بیماری NDV می‌باشد اما در برخی از موارد علائم بالینی در آنها متظاهر نمی‌شود. به طور کلی در این بیماری سویه‌ها با استناد به سروتیپ، گونه‌ها و یا پرنده‌ای که ویروس از آن جدا شده است، منطقه جغرافیایی محل جداسازی، شماره مرجع و یا نام ویروس و سال جداسازی آن تعیین می‌شوند. تاکنون سویه‌های متعددی در جهان شناسایی شده است.

به طور کلی ویروس بیماری نیوکاسل در قالب یک مجموعه از ذرات معلق در هوا از دستگاه تنفس خارج می‌شود و از سوی دیگر این ویروس می‌تواند از طریق مدفوع دفع گردد. ویروس موثر در بروز این بیماری می‌تواند به سهولت گسترش یابد و مجدد بایستی به این مطلب اشاره نمود که این بیماری یکی از امراض بسیار مسری می‌باشد. در کل این بیماری بواسطه هفت روش انتقال می‌یابد که به شرح ذیل می‌باشد: تماس مستقیم با طیور مبتلا به بیماری مواد دفعی و فضولات و با سایر ترشحات بدن انتقال از طریق هوا هوای اطراف بواسطه بروز عطسه و سرفه در طیور بیمار توسط ذرات ویروس آلوده می‌شود در این حالت این ذرات به سرعت به طیور دیگر انتقال می‌یابد. انتقال از طریق وسایل و تجهیزات آلوده به ویروس انتقال از طریق حشرات و جوندگان انتقال از طریق تخم مرغ‌های آلوده انتقال از طریق انسان انتقال از طریق آب و علوفه آلوده اقدامات پیشگیری از آنجایی که بیماری نیوکاسل بیماری بسیار مسری می‌باشد لذا بایستی از نظر بهداشتی کلیه موارد مربوط به قرنطینه و بهداشتی را رعایت نمود. در این راستا می‌توان به مواردی از قبیل ضد عفونی کردن سالن‌های پرورش، وسایل و تجهیزات، وسایل نقلیه، لباس کار و دست‌های کارگران اشاره نمود. در این راستا بایستی از ورود افراد متفرقه و غیر مجاز به داخل سالن‌های پرورش جلوگیری نمود. بایستی از ورود پرندگان وحشی به داخل سالن‌های پرورش جلوگیری نمود. در این راستا بایستی از خرید و فروش طیور بیمار و مشکوک به بیماری خودداری نمود. بایستی نسبت به واکسیناسیون کلیه طیور اقدام نمود. انسان نیز می‌تواند به عنوان یکی از عوامل مهم در انتقال بیماری نیوکاسل به حساب آید. در این راستا انسان می‌تواند به وسیله دست‌ها و لباس‌های آلوده به ویروس بیماری را از یک نقطه به نقطه دیگر منتقل نماید. آب آلوده نیز از دیگر عوامل مهم در انتقال بیماری نیوکاسل محسوب می‌شود. به طور کلی آب آلوده به مدفوع طیور بیمار می‌تواند عامل مهمی در انتقال بیماری به سایر طیور باشد. اقدامات پیشگیری بایستی نسبت به قرنطینه کردن کلیه طیور جدید الورود به مدت حداقل ۲۱ روز اقدام نمود. بایستی نسبت به قرنطینه کردن کلیه طیور مشکوک به بیماری اقدام نمود. بایستی نسبت به معدوم نمودن کلیه طیور بیمار و مشکوک به بیماری اقدام نمود. بایستی نسبت به ضد عفونی نمودن کلیه اماکن و وسایل آلوده به ویروس اقدام نمود. بایستی نسبت به آموزش کارگران و کارکنان مزرعه در ارتباط با بیماری نیوکاسل و راه‌های پیشگیری از آن اقدام نمود. بایستی نسبت به تهیه و تنظیم برنامه‌های بهداشتی و قرنطینه‌ای در مزرعه اقدام نمود. واکسیناسیون با توجه به مطالب ذکر شده در خصوص اهمیت بیماری نیوکاسل و خسارات سنگینی که این بیماری به صنعت طیور وارد می‌آورد، واکسیناسیون یکی از مهمترین راهکارها برای کنترل و پیشگیری از این بیماری به شمار می‌رود. واکسن‌های مختلفی برای پیشگیری از بیماری نیوکاسل تهیه شده است که از نظر نوع و میزان آنتی‌ژن متفاوت می‌باشند. در این راستا بایستی به این نکته توجه نمود که واکسیناسیون به تنهایی نمی‌تواند از بروز بیماری نیوکاسل در گله‌های طیور جلوگیری نماید و رعایت سایر موارد بهداشتی و قرنطینه‌ای نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می‌باشد. در ضمن بایستی به این نکته نیز توجه نمود که در صورت بروز بیماری نیوکاسل در گله‌های واکسینه شده علایم بالینی بیماری در مقایسه با گله‌های غیر واکسینه خفیف‌تر بوده و میزان مرگ و میر نیز کمتر خواهد بود. در پایان بایستی به این نکته اشاره نمود که واکسیناسیون بایستی بر اساس برنامه‌ای منظم و با استفاده از واکسن‌های مناسب و با کیفیت انجام شود. همچنین بایستی پس از انجام واکسیناسیون نسبت به کنترل و پایش ایمنی گله اقدام نمود.