استرس گرمایی یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که مرغداران در مناطق گرم و مرطوب با آن مواجه می‌شوند. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که دمای محیط از آستانه تحمل پرنده بالاتر رفته و بدن قادر به دفع حرارت اضافی نباشد. استرس گرمایی می‌تواند به شدت بر عملکرد تولید، سلامتی و رفاه پرندگان تأثیر بگذارد.

علل بروز استرس گرمایی

• دمای بالا و رطوبت زیاد: ترکیب دمای بالا و رطوبت زیاد، توانایی بدن پرنده برای دفع گرما را کاهش می‌دهد.
• تراکم بالای جمعیت: تراکم بالای پرندگان در سالن باعث افزایش تولید گرما و کاهش تهویه می‌شود.
• عدم تهویه مناسب: سیستم تهویه نامناسب یا ناکافی، باعث تجمع گرما در سالن و افزایش استرس گرمایی می‌شود.
• جیره غذایی نامناسب: جیره غذایی با انرژی بالا می‌تواند تولید گرما را افزایش دهد.
• بیماری‌ها: بیماری‌ها باعث کاهش مقاومت بدن پرنده در برابر استرس گرمایی می‌شوند.

علائم استرس گرمایی در طیور

• تنفس سریع و سطحی: پرنده به دلیل تلاش برای دفع گرما، نفس نفس می‌زند.
• کاهش مصرف آب و خوراک: کاهش اشتها و مصرف آب از علائم اولیه استرس گرمایی است.
• کاهش تولید تخم‌مرغ: کاهش تولید تخم‌مرغ و کاهش وزن تخم‌مرغ از عواقب استرس گرمایی است.
• کاهش کیفیت پوسته تخم‌مرغ: پوسته تخم‌مرغ نازک‌تر و شکننده‌تر می‌شود.
• بی‌حالی و افتادگی بال‌ها: پرنده بی‌حال شده و بال‌های خود را آویزان می‌کند.
• افزایش تلفات: در موارد شدید، استرس گرمایی می‌تواند به مرگ پرنده منجر شود.

عواقب استرس گرمایی

• کاهش تولید: کاهش تولید تخم‌مرغ و کاهش وزن تخم‌مرغ از مهم‌ترین عواقب استرس گرمایی هستند.
• کاهش کیفیت پوسته تخم‌مرغ: پوسته تخم‌مرغ نازک‌تر و شکننده‌تر می‌شود.
• افزایش تلفات: تلفات ناشی از استرس گرمایی می‌تواند خسارات اقتصادی قابل توجهی به مرغدار وارد کند.
• کاهش کیفیت لاشه: در مرغ‌های گوشتی، استرس گرمایی می‌تواند باعث کاهش کیفیت لاشه شود.
• ضعف سیستم ایمنی: استرس گرمایی سیستم ایمنی بدن پرنده را تضعیف کرده و باعث افزایش حساسیت به بیماری‌ها می‌شود.

راهکارهای کنترل استرس گرمایی

• تهویه مناسب: اطمینان از وجود سیستم تهویه قوی و کارآمد برای تأمین هوای تازه و خنک.
• کاهش تراکم جمعیت: کاهش تراکم جمعیت در سالن برای کاهش تولید گرما.
• خنک‌سازی سالن: استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده مانند مه پاش، فن‌های سقفی و پدهای خنک‌کننده.
• جیره غذایی مناسب: تنظیم جیره غذایی با توجه به شرایط آب و هوایی و کاهش انرژی جیره در فصول گرم.
• تأمین آب آشامیدنی کافی: تأمین آب خنک و تمیز به مقدار کافی برای پرندگان.
• کاهش نوردهی: کاهش نوردهی در ساعات گرم روز برای کاهش فعالیت پرندگان و تولید گرما.
• استفاده از سایبان: استفاده از سایبان برای کاهش تابش مستقیم نور خورشید به سالن.
• نظارت بر سلامت پرندگان: بررسی روزانه پرندگان برای شناسایی علائم اولیه استرس گرمایی.

پیشگیری از استرس گرمایی

• طراحی مناسب سالن: طراحی سالن به گونه‌ای که تهویه مناسب و امکان خنک‌سازی وجود داشته باشد.
• عایق‌بندی مناسب: عایق‌بندی مناسب سالن برای جلوگیری از ورود گرمای خارجی.
• انتخاب نژاد مناسب: انتخاب نژادهایی که تحمل بیشتری نسبت به گرما دارند.
• آموزش کارگران: آموزش کارگران برای شناسایی علائم استرس گرمایی و اقدامات لازم برای کنترل آن.

توجه: کنترل استرس گرمایی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اجرای اقدامات مدیریتی مناسب است. با رعایت نکات فوق می‌توان از بروز استرس گرمایی در طیور جلوگیری کرده و عملکرد تولید را بهبود بخشید.