مقدمه

گوسفندان و بزها به ۵ ماده مغذی اصلی و مهم نیاز دارند که از آن جمله میتوان به آب انرژی (کربوهیدرات ها و چربی)، پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی اشاره نمود. کمبود هر یک از این دسته از مواد مغذی پیامدهایی همانند ،بیماری کاهش رشد و کارایی و حتی مرگ را به دنبال دارد. رشد سریع افزایش موفقیت در امر تولید مثل مدفوع طبیعی، وضعیت بدنی مطلوب و بهینه افزایش میزان تولید شیر، رفتارهای پرتکاپو از جمله نشانههای تغذیه دامها با جیره های مطلوب و بهینه به شمار می آیند. دامهای گرسنه به طور دائم در حال استفاده از خوراک هستند و آنها زمانی را به اجرای برخی از فعالیت ها همانند استراحت نشخوار و یا حرکت و تکاپو اختصاص نمی دهند. برخی از مواد معدنی مورد نیاز برای سلامتی دامها به شرح زیر می باشند سدیم کلر، کلسیم، فسفر، گوگرد، پتاسیم، منیزیوم، مولیبدن، سلنیوم، مس، آهن، روی، ید منگنز کبالت

دستگاه گوارش نشخوار کنندگان

 گوسفندان و بزها در زمره دامهای نشخوار کننده هستند و در آنها دستگاه گوارش خاصی وجود دارد در دستگاه هاضمه آنها میکروارگانیسم های مفیدی موجود می باشد و آنها میتوانند آنزیمهایی را به منظور تجزیه مواد غذایی نباتی تولید نمایند و به واسطه این امر مواد مغذی موجود در آنها برای اجرای فرآیند تخمیر در دسترس قرار می گیرند مواد مغذی، محصولات فرعی ناشی از فرآیند تخمیر و میکروبهای موجود در دستگاه گوارش از جمله منابع تامین کننده انرژی و پروتئین برای گوسفندان و بزها به شمار می آیند استفاده از جیره هایی که پایه و اساس آنها را علوفه تشکیل می دهد یکی از جمله عوامل موثر در حفظ سلامتی شکمبه و دام می باشد. تغییر در جیره بایستی به تدریج و در طی یا ۲ هفته به وقوع بپیوندد. در این حالت دامهای نشخوار و میکروارگانیسم های موجود در دستگاه گوارش می توانند به طور مطلوبی با این دسته از تغییرات سازگاری حاصل نمایند. در غیر این صورت روند و گوارش در دام با مشکل روبرو میشود و در این حالت از میزان متابولیسم خوراک ها کاسته میشود و این امر منجر به بروز بیماری در دامها کننده می گردد.

انواع خوراک های مورد

استفاده در تغذیه دامها علوفه یک ماده خوراکی نیانی و حاوی فیبر می باشد. این ماده خوراکی به سه شکل تازه خشک شده و یا تخمیر شده موجود است.

گیاهان علوفه ایی و بقولات (علف زارها) بوته ها (درختچه های قابل چرا) و علوفه خشک از جمله نمونه های مهم این ماده خوراکی به شمار می آیند. بسیاری از پرورش دهندگانی که دامها را در مقیاس اندک پرورش می دهند از خوراک های تخمیر شده همانند سیلو استفاده نمی کنند همچنین بایستی به این مطلب اشاره نمود که علوفه ها از جمله مواد خوراکی می باشند که پروتئین و انرژی را با هزینه اندک تامین نمایند اما در مقابل آنها از نقطه نظر كيفيت تغذیه ایی با یکدیگر تفاوت دارند. به طور کلی کیفیت به برخی از عوامل مشکی می باشد که از آن جمله میتوان به سطح بلوغ گیاه در زمان برداشت گونه گیاه حاصلخیزی خاک شرایط اقلیمی میزان دسترسی به آب و روشهای مورد عقاده برای ذخیره سازی اشاره نمود.

با محصولات دامی بهدام رشد خراسان بیشتر آشنا شوید

کنسانتره

 کنسانتره یک ماده خوراکی حاوی غلات با محتوای انرژی بالا می باشد. ذرت جو دوسر ر، گندم، جودو سورگوم از جمله غلات مهم موجود در ساختار کنسانتره به شمار می آیند. همچنین آنها می توانند به شکل پلت هایی با محتوای انرژی بالا و ترکیبات تجاری و خوراکی با محتوای پروتئین بالا که تنها به منظور رفع یک نیاز تغذیه ایی خاص مورد استعمال قرار میگیرند موجود باشند. ملاس، کنجاله سویا، کیک حاوی دانه های غلات و پودر ماهی از جمله اقلام موجود در کنسانتره های پلت مانند هستند. به طور کلی از نقطه نظر اقتصادی هزینه استفاده از کنسانتره ها بیشتر از علوفه می باشد.

آیا گوسفندان و بزها به غلات نیاز دارند؟

بسیاری از گوسفندان و بزهای بالغ با استفاده از برخی از موارد همانند علوفه خشک مواد معدنی و آب می توانند نیازهای خود را برطرف نمایند. دامهای موجود در دوره رشد اواخر آبستنی و دوره شیردهی به مکمل های خوراکی نیاز دارند. در غیر این صورت آنها نمی توانند استعداد خود را برای رشد نتاج زنده و مطلوب و تولید شیر را ارائه دهند. گوسفندان نژاد پشمی در هنگام استفاده از جیره های حاوی علوفه با کیفیت پایین برای تولید پشم به مکمل های پروتئینی نیاز دارند. پرورش دهندگان بایستی از برخی از مطالب همانند افزودن تدریجی کنسانتره به جیره اطمینان حاصل نمایند و این دسته از خوراک ها را بایستی به طور روزانه و در طی دو یاس وعده به دامها خوراند.

رفتارهای تغذیه ایی چرای سرشاخه ها یک رفتار مبتنی بر استفاده از خوراک ها می باشد که در آن دامها در سطح چشم بخش های فوقانی گیاه را مورد جستجو و استفاده قرار می دهد و این در حالی است که چرا را میتوان تحت عنوان استفاده از نباتات با پایین افکندن سر تعریف نمود. گوسفندان و بزها از جمله دامها هستند که در هنگام تغذیه این دسته از رفتارها را از خود ارائه می دهند. اما در این مورد بایستی به این مطلب اشاره نمود که بزها تمایل دارند که رفتارهای مبتنی بر جستجو و چرای سرشاخه ها را از خود نشان دهند ولی میزان بروز رفتارهای مربوط به چرا با پایین افکندن سر بیشتر در گوسفندان دیده می شود.

فراهم نمودن یک محیط برای بروز رفتارهای مبتنی بر چرای سرشاخه ها برای بزها امری سخت و دشوار می باشد. پرورش دهندگان بایستی از این مطلب اطمینان حاصل نمایند که جیره های بزهای تغذیه شده با استفاده از سرشاخه ها با مقادیر زیادی از علوفه و کنسانتره تکمیل شده است و این اقدام تنها با هدف تامین نیازهای تغذیه ایی این دسته از دامها به مرحله اجرا آید. پرورش دهندگان برای تغذیه گوسفندان و بزهای خود نبایستی از مراتعی که ارتفاع گیاهان موجود در آنها از ٧٦ سانتی متر کمتر است استفاده نمایند. در این دسته از مراتع لارو بسیاری از انگل ها موجود می باشند و در صورتی که آنها بلعیده شوند می توانند دام را از نقطه نظر سلامتی در معرض تهدید نمایند. حفاظت از مراتعی که ارتفاع گیاهان موجود در آن خیلی کمتر از ٧٫٦ سانتیمتر باشد مزایایی را به دنبال دارد که از آن جمله می توان به مواردی از قبیل رشد مجدد گیاهان مرتعی و تولید علوفه در دراز مدت اشاره نمود.

مسائل و مشکلات تغذیه ایی ابتلا به بیماری کتوزیس در طی دوره آبستنی یکی از مشکلات رایج و متداول در گوسفندان و بزها می باشد. معمولا این مشکل در دامهای موجود در اواخر دوره آبستنی و همگام با افزایش سرعت رشد جنین های آنها ایجاد

می شود. با استفاده از برخی از راهکارها همانند خوراندن جیره هایی با افزایش تدریجی محتوای انرژی در یک سوم آخر دوره آبستنی می توان از بروز این دسته از بیماری هما در گوسفندان و بزها ممانعت به عمل آورد. هر راس از دامهای آبستنی در ۶ هفته قبل از زایمان به طور روزانه با استفاده از جیره های حاوی کنسانتره با محتوای انرژی به میزان ۰٫۱۱ کیلوگرم تغذیه شوند و این امر تا زمانی یابد که در زمان زایمان میزان استفاده از کنسانتره برابر با ٠٫٤٥ کیلوگرم به ازای هر جنین می رسد.

اسیدوز یکی دیگر از ناهنجاری های رایج و متداول در میان گوسفندان و بزها می باشد که در اثر بی تجربگی پرورش دهندگان به وقوع می پیوندد.

به طور کلی خوراندن نامطلوب جیره های پرانرژی یکی از عوامل موثر در بروز این عارضه به شمار می آید کاهش میزان اشتها، شل و آبکی بودن مدفوع، لنگش و کاهش سطح سلامتی و رشد از جمله نشانه هایی هستند که میتواند خطر ابتلا به این بیماری را اعلام نمایند حالت های شدید اسیدوز کشنده است اعمال تغییرات تدریجی در جیره و عدم تفاده بیش از حد از غلات با کنسانتره ها از جمله راهکارهای موثر در ممانعت از بروز این عارضه به شمار می آیند. عدم توازن مطلوب و بهینه ویتامین ها و مواد معدنی در جیره پیامدهایی را به دنبال دارد که از جمله میتوان به مواردی از قبیل تب شیر، بیماری عضله سفید نابینایی نرمی مغز استخوان نرمی، جفت ماندگی سقط جنین و مرگ اشاره نمود. سنگهای موجود در مجاری ادراری یکی دیگر از مشکلات رایج در گوسفندان اخته شده می باشد که میتوان با استفاده از برخی از راهکارها همانند مصرف مواد معدنی و ویتامین ها در حد مطلوب و بهینه از وقوع آن در دامها جلوگیری به عمل آورد. به طور گوسفندان در برابر مس از خود حساسیت هایی را نشان می دهند

پرورش دهنده بایستی از این اطمینان حاصل نماید که مکمل معدنی تنها و طور خاص برای آنها به صورت فرموله درآمده ورت گیاهان و نباتات سمی یکی دیگر از عواملی توانند سلامتی گوسفندان و بزها را با خطر روبرو نمایند با این که این دسته از دامها از استفاده از گیاهان تلخ مزه اجتناب می نمایند ولی آنها نمی توانند برخی از موارد همانند سمی بودن گیاه را تشخیص پرورش دهندگان برای محافظت نمودن از دامها بایستی برخی از اقدامات شناسایی و حذف گیاهان سمی را در مرتع به مرحله اجرا در آورند و در تغذیه دامهای خود خود از علوقه های خشک عاری از علف هرز استفاده نمایند. دهند همانند

استفاده از جیره های متوازن در تغذیه گوسفندان و بزها

پرورش دهندگان بایستی نمونه هایی از علوفه خشک و دیگر علوفه ها را با هدف اجرای تجزیه و تحلیل شیمیایی به آزمایشگاه ارسال نماید. پس از آن وی می توان با استناد به نتایج یک جیره کاملا متوازن را برای گوسفندان و بزهای خود ایجاد نماید.

با مکمل بافری بهدام رشد خراسان بیشتر آشنا شوید