مقدمه

در فرآیند تولید تخم مرغ در گله های بزرگ کوچک و همچنین مرغ های پرورش یافتـه بـه صورت خانگی اغلب تخم مرغ هایی با ظاهر نامتعارف تولید می.شود این مقاله به بحث پیرامون ۱۲ مورد از شایع ترین ناهنجاری ها در تخم مرغ و چرایی بروز آنها به بحث می پردازد. برخی از این انحرافات از شکل طبیعی و نرمال میتوانند به طور نامطلوبی بر کیفیت تخم مرغ تاثیر بگذارد موجبات حذف آنها را فراهم آورد مدت زمان لازم برای اجرای فرآیند کامل فرآیند تخمگذاری تقریبا برابر با ٢٤ تا ٢٦ ساعت میباشد و این فرآیند مواردی از قبیل آزاد سازی زرده از تخمدان و خروج تخم و تخمگذاری واقعی را در بر می گیرد پرورش دهنده در انتهای این فرآیند انتظار دارد که مرغ ها یک تخم مرغ کاملا بیضی شکل را تولید نمایند ولی همیشه مرغ ها نمی توانند تخم مرغ های با ظاهر کاملا طبیعی و نرمال تولید کنند.

ا. تخم مرغ بدون پوسته

تخم مرغ های بدون پوسته همانطو از نام آنها بر می آید فاقد پوسته می باشند. در این دسته از تخم محتویات داخلی همانند زرده و آلبومین) تنها بوسیله غشاهای موجود در پوسته محافظت شوند. دلایل متعددی برای بروز این ناهنجاری وجود دارد. غده فعال در امر تولید پوسته تخم مرغ بخشی از دستگاه تناسلی مرغها هستند که در آن پوسته بر روی بخش خارجی غشای پوسته استقرار می یابد. حال در صورتی که غده فعال در امر تولید پوسته نابالغ باشد در این حالت احتمال تولید تخم مرغ های بدون پوسته افزایش می یابد. آنفلونزا، نيوكاسل برونشیت عفونی، سندروم تخم اندازی ٧٦ از جمله بیماری ها و هستند که منجر به تولید تخم مرغ های بدون پوسته می شوند. همچنین این عارضه در مرغ های تغذیه شده با جیره حاوی مقادير بسیاری کمی کلسیم، فسفر، منگنز و ویتامین 3D ایجاد اضی از می شود. از آنجایی که این دسته از تخم مرغ ها از استحکام و یک شکل مطلوب و مناسب برای پوسته برخوردار نیستند نمی توان برخی از اقدامات همانند فرآوری و بسته بندی را برروی آنها اعمال نمود.

با محصولات طیوری بهدام رشد خراسان بیشتر آشنا شوید

2. تخم مرغ با پوسته نرم

تخم مرغ با پوسته نرم دارای لایه نازکی از کلسیم است که بر روی غشای پوسته رسوب می نماید. در این ناهنجاری تخم مرغ با کاغذ مشابهت دارد. اگر تخم مرغ دارای پوسته نرم با دست نگه داشته شود در این حالت در اثر لمس آن در پوسته یک فرورفتگی تولید می شود. میزان بروز این ناهنجاری در مرغ های مسن بیشتر می.باشد افزایش بیش از حد فسفر در جیره استفاده از خوراکهای کپک زده آب شور و آلودگیهای ناشی از مایکوتوکسین ها در خوراک از جمله عوامل دیگری هستند که می توانند موجبات بروز این ناهنجاری را فراهم آورند. از آنجایی که کیفیت پوسته این دسته از تخم مرغ ها اندک می باشد از این رو نمی توان آنها را مورد فرآوری قرار داد.

3- رسوب کلسیم بر روی پوسته تخم مرغ

در برخی از مواقع میتوان رسوبات کلسیم اضافی با شکل نامنظم را بر روی پوسته تخم مرغ مشاهده نمود. این ناهنجاری در اثر بروز نقص در غده پوسته و یا ایجاد اختلال در فرآیند آهکی شدن در طول روند تولید تخم ایجاد می شود و در این حالت این رسوبات بر روی تخم مرغ با هر رنگی رویت می گردد.

افزایش بیش از حد کلسیم و یا ویتامین D از جمله عواملی هستند که می توانند زمینه مناسبی را برای بروز این ناهنجاری فراهم آورند. اندازه این رسوباب یکی از جمله مواردی است که میتواند تاثیر کلسیم اضافی را بر روی کیفیت پوسته تخم مرغ تعیین نماید. با استناد به استانداردهایی که وزارت کشاورزی آمریکا برای درجه بندی تخم مرغ وضع کرده است می توان به این مطلب اشاره نمود که در صورتی که اندازه این رسوبات از ٤٫٥ سانتیمتر کمتر باشد این دسته از تخم مرغ ها را می توان در درجه A طبقه بندی .نمود. و این در حالی است که در صورتی که اندازه آنها از ٤٫٥ سانتیمتر بیشتر باشد میتوان آن را در درجه B قرار داد.

4- تخم مرغ با پوسته دارای خــال هــای سفید یا قهوه ایی

با اینکه برخی از نژادهای مرغ می توانند تخم مرغ های خال دار را تولید نمایند ولی با این حال بایستی به این مطلب اشاره نمود که در اینجا خال دار بودن تخم مرغ ها به منزله یک باشد. ناهنجاری می باشد

در تخم مرغ های خالدار غیر طبیعی می توان مواردی از قبیل خالهای کوچک و رسوبات کلسیم بیش از حد را مشاهده نمود و این در حالی است که این دسته از خال ها در اثر رسوبات کلسیم به میزان اندک نیز تولید می شوند. این دسته از رسوبات قبل از تشکیل کوتیکول که آخرین لایه از پوسته تخم مرغ می باشد ایجاد میشوند این فرآیند در غده فعال در امر تشکیل پوسته به مرحله اجرا در می آید این ناهنجاری در اثر ایجاد نقص در غده فعال در امر تشکیل پوس ویا بروز اختلال در جایگاه طیور در طی فرآیند آهکی شدن و تشکیل تخم ایجاد میشود. همچنین افزایش میزان کلسیم در جیره مرغ ها نیز از جمله عواملی است که میتواند موجبات ایجاد این عارضه را فراهم آورد در مراکز داد و ستد می توان این دسته از تخم مرغ ها را به فروش رساند و خالدار بودن نمی تواند بــه طــور نامطلوبی بر کیفیت تخم مرغ تاثیر بگذارد.

5 - تخم مرغ های دارای جوش زدگی

در روی پوسته این دسته از تخم مرغ ها توده های برجسته و کوچکی از کلسیم وجود دارد و در هنگام لمس خشن و سمباده مانند می باشند.

خشونت این دسته از برجستگی هــا بــه مقـدار مواد خارجی موجود در طی فرآیند آهکی شدن بستگی دارد در صورتی که اندازه این برجستگی ها از ٤٫٥ سانتیمتر کمتر باشد در این حالت می توان تخم مرغ را از نقطه نظر کیفیت ظاهری در درجه A قرار داد ولی در صورتی که اندازه آنها از ٤٫٥ سانتیمتر بیشتر باشد میتوان آن را در درجه B مستقر نمود.

6- تخم مرغ های ترک خورده

در روی این دسته از تخم مرغ ها می توان ترک های بزرگ ستاره ایی و خط موبی شکلی را مشاهده نمود که در برخی از اوقات منجر به ایجاد سوراخ شدگی در پوسته می شوند. این دسته از سوراخ شدگی ها می توانند زمینه مناسبی را برای تراوش و نشت محتویات تخم مرغ ایجاد نمایند. در تخم مرغ های تولید شده توسط مرغهای مسن این عارضه به میزان بیشتری تظاهر می یابد. همچنین این ناهنجاری در گله های جوان تر نیز ایجاد میشود که استفاده از آب شور و یا جیره های حاوی مقادیر بسیار کمی از کلسیم و ويتامين D از دلایل اصلی آن به شمار می آیند. علاوه CARE براين وجود مایکوتوکسین ها (زر النـون) در جیره و تنش گرمایی نیز از دلایل عمده برای تولید این دسته از تخم مرغ ها می باشند. تخم مرغ های دارای ترک خوردگی و یا دارای نقاط ضعیف در روی پوسته آسیب دیده اند و این امر می تواند کیفیت تخم مرغ ها را کاهش دهد تخم مرغ های دارای پوسته شکسته و یا ترک خورده به عنوان ضایعات در نظر گرفته میشوند و نبایستی آنها را در مراکز داد و ستد به

7 - تخم مرغ هایی با جوانب پهن

مرغ با جوانب پهن در اثر ورود تخم مرغ دیگر به غده فعال در امر پوسته قبل از خروج تخم اول تولید شوند. از آنجایی که تخم مرغ دوم هنوز فروش رساند. طور کامل آهکی نشده است بنابراین در تخم اول در هنگام لمس به صورت سطح نمایان میشود این ناهنجاری در ایجاد تغییر در نوردهی جایگاه و بروز تنش در مرغ ها ایجاد می گردد. علاوه بر این برخی از بیماریها نیز در بروز این ناهنجاری سهیم هستند. از آنجایی که پوسته در جوانب پهن تخم مرغ ها از ضخامت اندکی برخوردار میباشند بنابراین این ناهنجاری میتوان به طور نامطلوبی بر کیفیت کلی پوسته تخم مرغ تاثیر بگذارد.

8- تخم مرغ های چروکیده

شده جیره تنش گرمایی آب شور، تغذیه نامطلوب، های آلوده توسط مایکوتوکسین ها از جمله عوامل دیگری هستند که در این امر مشارکت می نمایند. این دسته از تخم مرغ ها بسته به شدت زبری و خشونت به دلیل کیفیت پوسته تخم مرغ در درجه پایین تر (8) قرار

در روی سطح دسته از تخم مرغ ها برجستگی ها و چروکهایی موجود می باشد. تراکم بیش از حد جایگاه منجر به ایجاد تنش می شود و این امر به نوبه خود می تواند این ناهنجاری را تولید نماید همچنین ایجاد نقص در غده فعال در امر تولید پوسته و ابتلا به برونشیت عفونی از دلایل دیگر برای بروز این ناهنجاری به شمار می آیند. این چروک ها منجر به ایجاد ضعف و سستی در پوسته می شوند. با استناد به استانداردهایی که وزارت کشاورزی آمریکا در مورد کیفیت خارجی پوسته تخم مرغ وضع نموده است می توان این دسته از تخم مرغ ها را در درجه B قرار داد.

9-تخم مرغ های لکه دار

با استفاده از چشم غیر مسلح می توان لکه هایی را در سطح این دسته از تخم مرغ ها مشاهده نمود. در هنگام استقرار ، تخم مرغ ها در معرض نور شمع این لکه ها نسبت به بقیه بخش های دیگر در پوسته با وضوح بیشتری مشاهده می شوند. این امر تنها در هنگامی که پوسته به سرعت خشک نشود به وقوع می پیوندد بروز این ناهنجاری در هنگام تراکم بیش از حد و رطوبت بالا امری رایج و متداول می باشد. علاوه بـر ایــن استفاده از جیرههای دارای کمبود منگنز ابتلا به بیماریها و مایکوتوکسین ها از جمله عوامل دیگری هستند که در بروز این ناهنجاری نقش دارند

10- تخم مرغ های موج دار

سطح این تخم مرغ ها بسیار خشن و موجدار به نظر میرسد. این امر در اثر اجرا پر نمون به وقوع می پیوندد و این فرآیندی است که در طی آن مایعات غنی از مواد مغذی قبل از آنکه پوسته بر روی غشا مستقر گردد به درون غشای تخم مرغ های پوشیده شده وارد میشود برخی از موارد همانند عدم اعمال یک کنترل مطلوب و بهینه بر روی فرآیند پر کردن و خاتمه آن قبل از اجرای کامل فرآیند از جمله عوامل موثر در ایجاد تخم مرغ های موجدار به شمار میآیند. این ناهنجاری در تخم مرغ های تولید شده توسط گله مرغ های مسن به میزان زیادی مشاهده می شود و این در حالت است که این حالت می تواند در مرغ های جوان نیز رویت گردد.

این ناهنجاری درجه کیفی تخم مرغ را از م مرور را از نقطه نظر پوسته خارجی آن دهد.

تخم مرغهای موجود در تصویر در گروه آلوده مستقر میشوند و نبایستی آنها در مراکز داد و ستد به منظور مصارف انسانی به فروش رساند.

بروز این ناهنجاری در مرغ های موجود در گله های جوان که در اوایل دوره تخمگذاری می باشند امری رایج و متداول است. همچنین این امر را می توان در مرغ هایی با وزن بالا نیز مشاهده نمود. علاوه بر این رعایت ضعیف اصول بهداشتی و ایجاد افزایش ناگهانی در طول دوره روشنایی از جمله عوامل دیگری هستند که در ظهور لکه های خونی بر روی تخم مرغ ها نقش دارند. این دسته از تخم مرغ ها را بدون تمیز کردن و حذف لکه های خونی نبایستی در مراکز داد و ستد بـه فــروش رساند.

11- تخم مرغ های آلوده

تمامی تولید کنندگان این مطلب آگاهی دارند که اگر تخم مرغ ها را در زمان مناسب از جایگاه برداشت نکنند آنها آلوده می شوند. با این حال زمانی که در جایگاه فضولات مرطوب و خمیری شکل موجود میباشد این امر زمینه مطلوبی را برای ایجاد آلودگی در تخم مرغ ها ایجاد می نماید. برخی از عوامل همانند مقادیر زیاد ترکیبات غیر قابل هضم در خوراک، ضعف در سلامتی ،روده یا آب شور نیز همپایه با برخی از اقلام موجود در خوراک همانند کاساوا(یوکا یا تاپیوکا ،گندم جو چاودار می توانند در ایجاد حالت فضولات مرطوب موثر واقع شوند. با تناد به استانداردهایی که توسط وزارت کشاورزی آمریکا در مورد کیفیت خارجی پوسته تخم مرغ وضع شده است بایستی به این مطلب اشاره نمود که بسته به اندازه و تعداد آلودگیها در صورتی تخم مرغ ها از نقطه نظر آلودگی در حد خفیف تا ط قرار گیرند می توان آنها را در درجه B مستقر نمود.

A dozen egg abnormalities how the affect egg quality. (2022). University of Georgia

مترجم: مهندس امید فعال ،زاده کارشناس علوم دامی